ԵՊԲՀ. «Նոր հայկական բժշկական հանդես». 15 տարի բժշկական համալսարանի հետ

Լրացավ ԵՊԲՀ­–ում հրա­տա­րակ­վող «­Նոր հայ­կա­կան բժշկա­կան հան­դե­սը» («The New Armenian Medical Journal») անգ­լա­լե­զու գիտակիրառական պարբերականի գործունեության 15 տարին:

Հոբելյանական համարն օրեր առաջ հանձնվեց լսարանի դատին` լեցուն տեսական և կլինիկական ուղղություններով հոդվածներով:

2007 թվականից սկսած՝ պարբերականի գլխավոր առաքելությունն է լսարանին ներ­կա­յաց­նել բժշկա­գի­տութ­յան և­ ա­ռող­ջա­պա­հութ­յան տար­բեր ո­լորտ­նե­րի գի­տա­կան նվա­ճում­նե­րը, բուժման, հիվանդությունների վարման նոր մե­թոդ­ներն ու մո­տե­ցում­նե­րը, մեկ հար­թա­կում հա­մախմ­բել աշ­խար­հի տար­բեր անկ­յուն­նե­րի բժիշկ-գիտ­նա­կան­նե­րին, հեղինակավոր մասնագետներին:

Խմբագրակազմը հոբելյանի առթիվ, առաջիկայի նոր ծրագրերն ուրվագծելով, նշում է, որ իրենց հաջողվել է կյանքի կոչել սահմանված նպատակը:

Պատմական ակնարկ

«­Նոր հայ­կա­կան բժշկա­կան հան­դե­սի» ստեղծ­ման անհ­րա­ժեշ­տութ­յունն ա­ռա­ջա­ցել էր մեր հան­րա­պե­տութ­յան ան­կա­խա­ցու­մից հե­տո, ո­րը մեծ հնա­րա­վո­րութ­յուն­ներ էր բա­ցել սփյուռ­քա­հա­յութ­յան և­ այ­լազ­գի բժիշկ-գիտ­նա­կան­նե­րի միջև հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան և ­փոր­ձի փո­խա­նակ­ման հա­մար, ինչ­պես նաև հայ­կա­կան բժշկա­կան մեկ ամ­սագ­րում ­Հա­յաս­տա­նի և սփ­յուռ­քի ճա­նաչ­ված ու ե­րի­տա­սարդ գիտ­նա­կան­նե­րի գոր­ծու­նեութ­յու­նը հա­մա­լիր ներ­կա­յաց­նե­լու նպա­տա­կով:

Հանդեսի համահիմնադիրներից է ԵՊԲՀ ռեկտոր Արմեն Մուրադյանը պարբերականի հոբելյանական համարում իր ողջույնի խոսքում, մասնավորապես, նշել է․ «Խմբագրական կազմում ընդգրկված են են ոչ միայն Հայաստանի առաջատար մասնագետները, մի շարք երկրների բժիշկ-գիտնականները։ Տար­բեր տա­րի­նե­րի կտրված­քով ամ­սագ­րին թղթակ­ցում են հե­ղի­նակ­ներ աշ­խար­հի տար­բեր անկ­յուն­նե­րից՝ Ի­տա­լիա, ԱՄՆ, Ֆ­րան­սիա, ­Հու­նաս­տան, ­Գեր­մա­նիա, Ռուսաստան, Ի­րան, Իրաք, Սիրիա, Ա­րա­բա­կան ­Միաց­յալ Է­մի­րութ­յուն­ներ, Լիբանան, Հնդկաստան, Ինդոնեզիա։ Իր ճանաչելիության շնորհիվ ամեն տարի պարբերականի խմբագրության են դիմում նորանոր երկրների գիտնականներ: Գալիք համարում երկրների աշխարհագրությունն ընդլայնվել է․ հեղինակներ են միացել Խորվաթիայից, Պակիստանից, Սաուդյան Արաբիայից»։

Գի­տա­կի­րա­ռա­կան ամ­սագ­րի հիմնադիր և առ այսօր նրա գլխա­վոր խմբա­գիր,  ԵՊԲՀ գի­տա­հե­տա­զո­տա­կան կենտ­րո­նի ղե­կա­վար, ՀՀ գի­տութ­յան վաս­տա­կա­վոր գոր­ծիչ Ար­տո ­Զիլֆ­յա­նը, հիշելով հանդեսի ստեղծման պատմությունն, ընդգծում է, որ  նախաձեռնությունը հենց բժշկական համալսարանինն էր:

«2007թ. մար­տից հիմ­նադ­րվեց մեր հրատարակությունը և ­սե­փա­կան ու­ժե­րով «­Նոր հայ­կա­կան բժշկա­կան հան­դե­ս»-ի ա­ռա­ջին հա­մա­րը լույս տե­սավ նույն տար­վա նո­յեմ­բերին: Բժշ­կա­գի­տութ­յան ար­դի ձեռք­բե­րում­նե­րը ներ­կա­յաց­նող պար­բե­րա­կա­նը կարճ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում ար­ժա­նա­ցավ օ­տա­րերկ­րա­ցի գիտ­նա­կան­նե­րի, նաև բարձր ցու­ցա­նիշ­ներ ու­նե­ցող մի­ջազ­գա­յին մի շարք հրա­տա­րակ­չութ­յուն­նե­րի ու­շադ­րութ­յա­նը», - ասում է պրոֆեսոր Զիլֆյանը` հավելելով, որ հեղինակ-գիտ­նա­կան­նե­րից շա­տե­րը ոչ միայն տպագր­վում են ամ­սագ­րում, այլև այլ հրա­տա­րակ­չութ­յուն­նե­րի կող­մից հրա­վի­րում են` հան­դես գա­լու ար­դեն հրա­պա­րակ­ված հոդ­ված­նե­րի մա­սին գրա­խո­սա­կան­նե­րով և ­մե­նագ­րութ­յուն­նե­րով և նոր գիտական հոդվածներով:

Ուշադրության է արժանի այն, որ խմբագրակազմը գործունեության վերջին մի քանի տարում ուշադրության կենտրոնում է պահում կորոնավիրուսային համավարակի թեման՝ գիտական դիտակետից:

Հանդեսի երեք համարը (h14 (2020) N4, h15 (2021) N2 և N3) նվիրված է հենց Covid-19-ին: Բոլոր նշված և այլ համարների էլեկտրոնային տարբերակներին ընթերցողը կարող է ծանոթանալ նաև ԵՊԲՀ պաշտոնական կայքում:

Հանդեսի 2020-2022թթ. նշանակալի ձեռքբերումներից  է այն փաստը, որ մի շարք հեղինակների, մասնավորապես Ա. Զիլֆյանի (համահեղինակներ Ա. Մուրադյան և Ս. Ավագյան), հոդվածները Համաշխհարային առողջապահության կազմակերպության (WHO) կայքերում ներկայացվել են որպես օրինակելի, առաջատար աշխատություններ:

Ար­տո ­Զիլֆ­յանն իր հա­վա­տա­րիմ ու եր­կա­րամ­յա  գոր­ծըն­կե­րոջ, հան­դե­սի  պա­տաս­խա­նա­տու խմբա­գիր Ս­տե­փան Ա­վագ­յա­նի հետ ան­ցած 15-ամ­յա ճա­նա­պար­հը հպար­տութ­յամբ է հի­շում, քա­նի որ միա­սին թի­մա­յին աշ­խա­տան­քի շնոր­հիվ հաղ­թա­հա­րել են բազ­մա­թիվ խո­չըն­դոտ­ներ, հա­մա­տեղ ու­ժե­րով հա­սել հա­ջո­ղութ­յուն­նե­րի:  

«­Նոր հայ­կա­կան բժշկա­կան հան­դե­սը» տա­րե­կան տպագր­վում է 4 հա­մար, յու­րա­քանչ­յու­րում՝ 10-12 հոդ­ված: ­

Տա­սը տա­րում 60 հա­մար հանձն­վել է գի­տա­կան աշ­խար­հի դա­տին:

 ­Հա­ջո­ղութ­յուն­նե­րի շար­քում Ս­. Ա­վագ­յա­նը մատ­նան­շում է այն հան­գա­ման­քը, որ պար­բե­րա­կա­նի գոր­ծու­նեութ­յան ար­դեն հին­գե­րորդ տա­րում «­Նոր հայ­կա­կան բժշկա­կան հան­դե­սը» ար­ժա­նա­ցավ մի­ջազ­գա­յին հրա­տա­րակ­չութ­յուն­նե­րի ու­շադ­րութ­յա­նը, ո­րի արդ­յուն­քում այն առ այ­սօր իր մշտա­կան գրան­ցումն ու­նի գի­տա­կան հոդ­ված­նե­րի մի­ջազ­գա­յին «Ս­կո­պուս-SCOPUS» (Հոլանդիա) և EBSCO (ԱՄՆ) շտե­մա­րա­ններում:

Խմ­բագ­րութ­յա­նը հղված հոդ­ված­նե­րի մե­ծա­գույն հոս­քի շնոր­հիվ հան­դե­սը թո­ղարկ­ում էր նաև մո­նո­թե­մա­տիկ (միև­նույն թե­մա­յին առնչ­վող) հա­մար­ներ, ո­րոնք ընդգր­կում են ար­դի ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում բժշկա­գի­տութ­յան որ­ևէ հստակ ուղ­ղութ­յան հրա­տապ խնդիր­ներն ար­ծար­ծող հոդ­ված­նե­րը` ամ­բող­ջա­կան տես­քով ներ­կա­յաց­նե­լով բժշկա­կան այդ ուղ­ղութ­յամբ առ­կա ձեռք­բե­րում­ներն ու հե­տա­գա ծրագ­րե­րը: Ն­շենք, որ ամսա­գի­րը տպագ­րութ­յան հար­թակ է նաև լա­վա­գույն գի­տա­կան հա­մա­ժո­ղով­նե­րի հա­մար:

Հա­վել­վա­ծի տես­քով հրա­տա­րակ­վում են ԵՊԲՀ-ում անց­կաց­վող  գի­տա­կան մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի (օ­րի­նակ՝ «­Գի­տութ­յան շա­բաթ 2017»,  «Բժշ­կա­գի­տութ­յան ար­դի հիմ­նախն­դիր­նե­րը» գի­տա­ժո­ղով­նե­րը) ըն­թաց­քում ներ­կա­յաց­ված զե­կու­ցում­նե­րի ընտ­րա­նի­ներ` հոդ­ված­նե­րի տես­քով: ­Մեծ ար­ձա­գանք են ստա­ցել, մաս­նա­վո­րա­պես, կան­խար­գե­լիչ բժշկութ­յա­նը նվիր­ված եր­կու մո­նո­թե­մա­տիկ հան­դես­նե­րը` նվիր­ված Հա­յաս­տա­նում տար­բեր շրջան­նե­րում տա­րաբ­նույթ հի­վան­դութ­յուն­նե­րի տա­րած­վա­ծութ­յա­նը և դ­րանց կան­խար­գել­ման ու բուժ­ման ե­ղա­նակ­նե­րին:

­Հան­դե­սն իր պար­տա­ճա­նաչ գոր­ծա­վա­րութ­յան շնոր­հիվ մեծ հե­ղի­նա­կութ­յուն է վա­յե­լում տար­բեր ա­ռա­ջա­տար բժշկա­կան կազ­մա­կեր­պութ­յուն­նե­րում: Ա­ռան­ձին հա­մար­նե­րով ի­րենց գոր­ծու­նեութ­յան ար­գա­սիք­ներն են ներ­կա­յաց­րել Օ­դե­սա­յի, ­Խար­կո­վի, Լ­վո­վի, ­Մոսկ­վա­յի (­Սե­չե­նո­վի անվ.) բժշկա­կան հա­մալ­սա­րան­նե­րի, ՌԴ Իր­կուտսկ քա­ղա­քի Ն­յար­դա­վի­րա­բու­ժութ­յան կենտ­րո­նի ան­վա­նի բժիշկ­նե­րը:

Խմ­բագ­րա­կազմն ընդգ­ծում է, որ հա­տուկ կար­ևո­րութ­յուն է տա­լիս այն հանգամանքին, որ­պես­զի ե­րի­տա­սարդ հե­տա­զո­տող­նե­րը, աս­պի­րանտ­ներն ա­ռա­վել ակ­տիվ տպագ­րեն ի­րենց գի­տա­կան  հոդ­ված­նե­րն այս ամ­սագ­րում, ո­րն ա­ռա­ջի­նը նրանց հնա­րա­վո­րութ­յուն կտա ի­րենց հե­տա­զո­տութ­յուն­նե­րի արդ­յունք­նե­րը ներ­կա­յաց­նե­լու աշ­խար­հի գի­տա­կան հան­րութ­յան ու­շադ­րութ­յա­նը:

The New Armenian Medical Journal պար­բե­րա­կանն իր թղթա­կից­նե­րի հետ շփու­մը հա­սա­նե­լի դարձ­նե­լու և հ­րա­տա­րակ­ված հոդ­ված­նե­րը նաև վիր­տո­ւալ տիրույթում ներ­կա­յաց­նե­լու նպա­տա­կով Եր­ևա­նի Մ­խի­թար ­Հե­րա­ցու ան­վան պե­տա­կան բժշկա­կան հա­մալ­սա­րանի պաշ­տո­նա­կան կայ­քում (www.ysmu.am) ներկայացնում է հանդեսի էլեկտրոնային տարբերակը, որը նույնաբար արտացոլում է տպագիր հրատարակումը:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ