Կամքը մարդու գիտակցված, նպատակասլած, պատճառաբանված (մոտիվացված) և ակտիվ հոգեկան գործունեությունն է, որն ուղղված է արտաքին և ներքին խոչընդոտների հաղթահարմանն ու մարդու պահանջների բավարարմանը։

Պահանջմունքների բավարարումը բավականին բարդ և բազմափուլ գործունեություն է, որի սկզբում առաջանում է պահանջ (հակում, ցանկություն, ձգտում, մղում) միջավայրի ազդեցության ներքո։ Այն, ինչը դրդում է մարդուն գործունեության, մղում նրան պահանջների բավարարման, կոչվում է մոտիվ. դա այն է, ինչին հասնում ենք որևէ գործողություն (գործունեություն) կատարելով։

Ըստ անձի մոտիվների բովանդակության և ուղղվածության տարբերում ենք`

1. ցածրագույն մոտիվներ (կամ հակումներ, պահանջներ), որոնք իրենց հերթին բաժանվում են`

• ինֆանտիլ-հեդոնիստական, որի հիմքում կենսական բնազդների բավարարումն է, և
• եսասիրական—սպառողական, որոնք ուղղված են միայն սեփական «ես»-ի պահանջները բավարարելուն և անձնական շահ ստանալուն։

2. բարձրագույն մոտիվներ (կամհակումներ, պահանջներ)։ Այս մոտիվները լինում են`

• այլասիրական (ալտրուիստական)
• կեղծայլասիրական։ Սրանց հիմքում դրված է ինտելեկտուալ, էթիկական և էսթետիկական պահանջմունքների բավարարումը, սակայն կեղծ այլասիրությունը՝ ի տարբերություն այլասիրության, ուղղված է անձնական շահ ստանալուն (սկզբունքն է՝ «ես-քեզ, դու-ինձ»)։

Մարդու կամային ոլորտը բաղկացած է երկու հիմնական մասից՝

• բունկամային
• էֆեկտոր (գործնական)։

Կամային յուրաքանչյուր գործունեություն իր հիմքում ունի մղում (բուն կամք) և գործունեություն (էֆեկտոր մաս)։

Մարդկային գործունեությունը կարող է լինել

1. ակամա - գործունեությունն առաջանում է չգիտակցված մղումների արդյունքում՝ աֆեկտի, վախի, շփոթմունքի պայմաններում, և չունի կոնկրետ և հստակ պլան։

2. կամային - գործունեությունն ընդգրկում է հստակ նպատակ, գործունեության պլան և գործելու միջոցներ։ Որոշ դեպքերում կամային գործունեությունը ենթադրում է արգելքների և խոչընդոտների հաղթահարում։ Սովորաբար, կամային գործունեությունը սկսում է մի քանի մոտիվներից, որոնք, կարելի է ասել, մրցակցում են միմյանց հետ, և այդ «մոտիվների պայքարում» հաղթում է դրանցից մեկը, որի հիման վրա էլ կայացվում է որոշում, սահմանվում է նպատակը և գոծողությունների հերթականությունը։ Հզոր մոտիվների մրցակցության դեպքում, մի քանի հավանական և այլընտրանքային արդյունքների հնարավորության դեպքում, կարող են առաջանալ այնպիսի հոգեբանական վիճակներ, ինչպիսիք են՝ անհանգստությունը, լարվածությունը, ներքին դիսկոմֆորտը։ Մարդու հիմնական կամային հատկություններն են`

• ինքնուրույնություն,
• վճռականություն,
• համառություն,
• ինքնատիրապետում, ինչպես նաև՝
• անվստահություն,
• համառություն,
• անկայունություն,
• ներշնչվելիություն։

Հոգեբուժություն
Ս.Հ. Սուքիասյան, Ս.Պ. Մարգարյան
Տեղեկատվություն: med-practic.com