Մտածողության խանգարումները բազմազան են և բարդ։ Քանի որ միտքը նյութականանում է (արտահայտվում է) խոսքի միջոցով, ուստի մտածողության վիճակը բացահայտվում է խոսքի զանազան շեղումների գնահատման միջոցով։
Մտածողության խանգարումները դասակարգվում են հետևյալ կերպ՝

I. Ասոցիատիվ պրոցեսների ձևի խանգարումներ ըստ՝

1. տեմպի (ընթացքի),

արագացում

դանդաղում

2. ճկունության,

հանգամայնության

դանդաղաշարժության (կամ մածուցիկության)

3. նպատակասլացության,

ճեղքվածություն

դատարկաբանություն

սայթաքում

ճոռոմախոսություն

4. քերականական շարքի,

Անկապություն

Խոսքային ստերիոտիպիաներ` պերսևերացիա, վերբիգերացիա:

II. Մտածողության բովանդակության խանգարումներ

1. սևեռուն կամ կպչուն մտքեր,

• Ըստ ծագման մեխանիզմների տարբերում ենք`

իրավիճակային սևեռուն մտքեր

աուտոխտոն (ինքնածին) սևեռուն մտքեր

ծիսակարգային սևեռուն մտքեր

• Ըստ բովանդակության տարբերում ենք՝

Իդեատոր կպչունություններ

Աֆեկտիվ խանգարումներով`

• Նոզոֆոբիաներ

• Տարածության ֆոբիաներ`

1. ագորաֆոբիա (բաց տարածություններից և հրապարակներից, փողոցներից վախ),
2. կլաուստրոֆոբիա (փակ տարածություններից վախ),
3. գիպսոֆոբիա (բարձրությունից վախ),
4. պիրոֆոբիա (կրակից և այրվելուց վախ) և այլն։ 

• Սոցիոֆոբիաներ`

1. լալոֆոբիա (լսարանում ելույթ ունենալուց վախ),
2. անտրոպոֆոբիա (օտար մարդկանց հետ շփվելուց վախ),
3. մոնոֆոբիա (միայնակ մնալուց վախ),
4. էրեյտոֆոբիա (կարմրելուց, շփոթվելուց վախ),
5. գինեկոֆոբիա (կնոջ հետ շփվելուց վախ),
6. կոիտոֆոբիա (վախ սեռական հարաբերության մեջ մտնելուց) և այլն։ 

• Այլ կպչուն վախեր՝

1. ֆոբոֆոբիա (նախկին վախերի կրկնվելու վախ),
2. տրիսկայդեկաֆոբիա (13 թվից վախ),
3. օքսիֆոբիա (սուր առարկաներից վախ),
4. զոոֆոբիա (կենդանիներից վախ),
5. արախնոֆոբիա (սարդերից վախ),
6. հեմատոֆոբիա (արյան տեսքից վախ) և այլն։

Կարևոր ենք համարում նշել նաև, որ բոլոր այս կպչուն երևույթները լինում են վերացական և պատկերավոր (զգայական)։

• կպչուն հակումներ (կոմպուլսիա- compulsio):

սուիցիդոմանիա (ինքնասպանության կպչուն ձգտումը),

հոմիցիդոմանիա (սպանության կպչուն ձգտումը)։

• կպչուն գործողություններ կամ ` «օբսեսիվ-կոմպուլսիվխանգարումներ» (իրականացված կպչուն հակումներն են):

գերարժեք մտքեր, ըստ ոլորտների և համապատասխան կլինիկական արտահայտության`

• կենսաբանական,
• հոգեբանական
• սոցիալական 

զառանցանքներ։

Հոգեբուժություն
Ս.Հ. Սուքիասյան, Ս.Պ. Մարգարյան
Տեղեկատվություն: med-practic.com