Հայաստանի Օստեոպորոզի ասոցիացիան իրականացրեց Օստեոպորոզի VII գիտաժողովը

Հոկտեմբերի 15-ին  «Արմենիա Մարիոտ» հյուրանոցի «Տիգրան Մեծ» դահլիճում կայացավ Օստեոպորոզի ամենամյա VII գիտաժողովը: Գիտաժողովի մեկնարկն ազդարարեց ՀՀ ԱՆ պրոֆեսոր Դերենիկ Դումանյանի ուղերձը:

Գիտաժողովի գլխավոր առանձնահատկությունը դարձավ  Նյու Յորքի Կոլումբիայի համալսարանի Մետաբոլիկ  ոսկրային հիվանդությունների ծառայության ղեկավար, Էնդոկրինոլոգիական բաժանմունքի վարիչ, մեր հայրենակից  պրոֆեսոր Ջոն Բելեզիկյանի ներկայությունը: Պրոֆեսորի հետ զրուցեցինք օստեոպորոզի բուժման և կանխարգելման հնարավորությունների մասին:

–   Պրոֆեսոր Բելեզիկյան, ուրախ ենք ողջունելու Ձեզ՝ Հայաստանում: Մեծ է Ձեր ներդրումը Հայաստանում օստեոպորոզի ախտորոշումն ու բուժումը ճիշտ կազմակերպելու գործում: Մանրամասնեք, խնդրե՛մ, օստեոպորոզի բուժման նոր մոտեցումների մասին:

–   Շնորհակալ եմ: Նորագույն մեթոդներն այսօր բազմաթիվ են, սակայն դրանց կողքին կիրառվում են նաև բուժման ավանդական մեթոդների նոր մոտեցումները: Այսօրվա գիտաժողովում խոսեցի հենց այդ նոր մոտեցումների մասին, փորձեցինք տարբեր մեթոդների միջև համեմատականներ անցկացնել:

–   Ինչքանո՞վ են մեթոդները մատչելի:

–   Սա խնդիր է բժշկության բոլոր բնագավառներում: Որ բնագավառն էլ լինի, միևնույն է, բուժումը թանկ արժե: Ամեն ինչ արվում է, որպեսզի մարդիկ, ովքեր ունեն դեղորայքի կարիք, կարողանան ձեռք բերել: Այդ պատճառով էլ այսօր ստեղծվել են մի շարք գեներիկ դեղամիջոցներ, որոնք բավականին մատչելի և հասանելի են լայն զանգվածներին:

–   Օստեոպորոզը և տղամարդու առողջությունը…

–   Նախկինում օստեոպորոզը համարվել է կանանց հիվանդություն, սակայն ներկայումս հայտնի է, որ օստեոպորոզով հիվանդների մեկ քառորդը տղամարդիկ են: Այժմ օստեոպորոզը մեծ խնդիր է տղամարդկանց առողջության համար: Զեկույցի ընթացքում այս հարցը մանրամասն քննարկվեց:

–   Հնարավո՞ր է կանխարգելել հիվանդության զարգացումը: Եթե այո, ինչպե՞ս:

–   Ընդհանուր առմամբ հնարավոր է, բայց չմոռանանք, իհարկե՛, որ այն ունի նաև ժառանգական հիմք: Օստեոպորոզի դեմ կարելի է պայքարել կենսակերպում որոշակի փոփոխություններ կատարելով: Բոլորս էլ գիտենք, որ հայերը շատ են ծխում: Սա մեծ խնդիր է, քանի որ անմիջապես ազդում է ոսկրերի ամրության վրա: Իր վատ ազդեցությունն է թողնում նաև խմիչքը: Այս ամենի հետ մեկտեղ մենք նաև ֆիզիկապես պասիվ ապրելակերպ ենք վարում, ինչը շատ վտանգավոր է: Առնվազն, ինչ մենք կարող ենք անել` չծխել, չխմել և ֆիզիկական ակտիվությամբ զբաղվելն է: Այս ամենը պահպանելով` մենք գուցե ամբողջական կանխարգելում չապահովենք, բայց կյանքը, միանշանակ, կդառնա ավելի որակյալ:

Հաջորդ զրուցակիցը Հայաստանի Օստեոպորոզի ասոցիացիայի  նախագահ, Էրեբունի բժշկական կենտրոնի Ռևմատոլոգիայի բաժանմունքի վարիչ, Երևան քաղաքի գլխավոր ռևմատոլոգ Արմինե Հարոյանն էր:

–   «Ո՛չ օստեոպորոզին»... ինչու՞ է հիվանդությունն արժանացել նման առանձնահատուկ ուշադրության:

–   Այսօր օստեոպորոզը դարձել է ամենատարածված հիվանդություններից մեկն ամբողջ աշխարհում: Բավական է ասել, որ օստեոպորոզից մահացությունների թիվը 4-րդ տեղում է` զիջելով միայն սրտանոթային, ուռուցքային հիվանդություններին և շաքարային դիաբետի բարդություններին: Կապված այս հիվանդության հիմնական բարդության՝ կոտրվածքների հետ, պետության ծախսերը բավականին մեծ են: Հիվանդությունը ենթադրում է ոսկրերի ամրության նվազում, որը բերում է ոսկրի փխրունության՝ նպաստելով պատահարներից տարբեր կոտրվածքների առաջացմանն ու մեծ հոգս դառնում թե՛ հիվանդի, թե՛ խնամողի, թե՛ երկրի համար:

–   Օստեոպորոզն առողջապահական խնդրից վերածվել է հասարակական խնդրի, այո՞: Ի՞նչ է արվում այս ուղղությամբ:

–   Միանշանակ այդպես է: Շատ կարևոր նշանակություն ունեն ռիսկի գործոնները, որոնք տարբեր երկրներում տարբեր են: Հիմա մենք հետազոտության փուլում ենք, փորձում ենք հասկանալ, թե որ սովորություններն են հայերիս մոտ տարածաված, որոնք կարող են խթանել օստեոպորոզի զարգացմանը:

-–   Կմանրամասնե՞ք Հայաստանի օստեոպորոզի ասոցիացիայի նպատակների և գործունեության մասին:

-–   Արդեն 7 տարի է, ինչ  Հայաստանի օստեոպորոզի ասոցիացիան գոյություն ունի և բավականին ակտիվ գործունեություն է ծավալում: Առաջին հերթին մեր նպատակը տեղեկացվացության մակարդակի բարձրացումն է: Այս ուղղությամբ աշխատանքներ ենք տանում թե՛ բժիշկների, թե՛ հիվանդների շրջապատում: Հեռուստատեսությամբ և այլ լրատվամիջոցներով բազմիցս խոսել ենք օստեոպորոզի առաջացրած խնդիրների մասին, բազմաթիվ կոնֆերանսներ, գիտաժողովներ ենք կազմակերպել, որոնք ուղղված են եղել բժշկի

վերապատրաստմանը, տեղեկացվածության մակարդակի բարձրացմանը: Շատ կարևոր է աշխատանքը երեխաների հետ, ովքեր կարող են իրենց խելացի վարքով, առողջ կենսակերպով փոխել օստեոպորոզի վիճակագրությունը: Այս ոլորտում մեծ ներդրում ունի մեր հայրենակից, Կոլումբիայի համալսարանի պրոֆեսոր Ջոն Բելեզիկյանը: Ժամանակին և ճշգրիտ ախտորոշման համար անհրաժեշտ են ժամանակակից սարքավորումներ,  որոնցից առաջինը  ռենտգեն դենսիտոմետրիան (DEXA) է: Ջոն Բելեզիկյանի շնորհիվ այսօր Հայաստանում ունենք 6 դենսիտոմետր:  Մեր նպատակներից մեկը նաև կառավարական մարմինների ուշադրությունն այս խնդրի վրա սևեռելն է, որպեսզի ժամանակի ընթացքում օստեոպորոզի խնդրին տանք հասարակական խնդրի կարգավիճակ:

Մեր զրուցակիցն է Կալիֆորնիայի Էնդոկրինոլոգիայի և մետաբոլիզմի           Համալսարանական բժշկական խմբի ղեկավար Մարիամ Մանուկյանը:

–   Ինչո՞ւ է օստեոպորոզն ավելի մեծ տարածվածություն գտնում հենց կանանց շրջանում:

–   Մի քանի օր առաջ կատարեցինք «առողջ ապագա» սկրինինգային ծրագիրը, որը մեզ հնարավորություն կտա պարզելու, թե կախվա՞ծ է արդյոք այն՝ սննդից, վաղ մենոպաուզայից, կամ վիտամին D-ի պակասությունից: Մենոպաուզան լինում է և՛ կանանց մոտ, և՛ տղամարդկանց: Պարզապես կանանց մոտ  էսթրոգենները կտրուկ իջնում են, այդ իսկ պատճառով օստեոպորոզն ավելի մեծ տարածում է  գտնում կանանց շրջանում: Տղամարդկանց մոտ այս հիվանդությունը զարգանւմ է 10-15 տարի ավելի ուշ, քան կանանց մոտ:

–   Ի՞նչ առանձնահատկություն ունի օստեոպորոզի վարումը, եթե հիվանդը նաև շաքարային դիաբետ ունի:

–   Այս թեմայով այսօր զեկուցում կարդացի: Ամբողջ աշխարհում սա նորություն է, քանի որ մարդիկ մշտապես կարծել են, որ շաքարային դիաբետով հիվանդները, ովքեր մեծամասամբ գեր են լինում, ամուր ոսկրեր ունեն:  Հայտնի փաստ է, որ գիրության միակ դրական կողմը ոսկրերի ամրության երաշխավորությունն է: Բայց արի ու տես, որ օստեոպորոզը մեծ խնդիր է նաև շաքարային դիաբետով տառապողների համար: Զեկույցում հնչել են խորհուրդներ, թե ինչպես պետք է վարել օստեոպորոզը, եթե հիվանդը նաև դիաբետ ունի:

Աշտարակի հիվանդանոցի օրթոպեդ-տրավմատոլոգ Սարգիս Սահակյանի հետ զրուցեցինք Հայաստանում օստեոպորոզի տարածվածության մասին:

–   Ինչպիսի՞ն է օստեոպորոզի տարածվածությունը Հայաստանում, ո՞ր տարիքից է ավելի խոցելի և ռիսկային:

–   Առհասարակ, հիվանդությունը մեծ տարածում ունի ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում: Օստեոպորոզը տարածված է հիմնականում միջին և միջինից բարձր տարիքային խմբերում: Կապված մենոպաուզայի հետ` հիվանդությունն ավելի արտահայտված է կանանց շրջանում: Օստեոպորոզի զարգացման վրա մի շարք գործոններ են ազդում՝ գեների առկայությունը, աշխարհագրական դիրքը, կենսակերպը:  Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ միևնույն երկրի տարբեր շրջաններում օստեոպորոզը կարող է տարածվածության տարբեր մակարդակների վրա գտնվել: Օրինակ, մենք հետազոտություններ ենք անցկացրել Արարատի և Վայոց Ձորի մարզերում, և տարբեր արդյունքներ են գրանցվել: Գյուղական վայրերում քիչ է օստեոպորոզի տարածվածությունը, իսկ քաղաքային միջավայրում ապրողների մոտ օստեոպորոզն ավելի տարածված է:

Մոր եւ մանկան առողջության պահպանման գիտահետազոտական կենտրոնի գիտության գծով փոխտնօրեն, բ.գ.դ.,պրոֆեսոր Կարինե Առուստամյանի հետ զրուցեցինք իր պատրաստած զեկույցի մասին:

–   «Երևանում DXA-ի կիրառման կլինիկական և գիտական նվաճումները». Մանրամասնեք, խնդրեմ, Ձեր զեկույցի թեման և նրա կարևորությունը:

–   Որպեսզի կարողանանք մշակել օստեոպորոզի կանխարգելման, ախտորոշման և բուժման ճիշտ ծրագիր, պետք է ունենալ օստեոպորոզին վերաբերող վիճակագրական տվյալներ: Այսօր ներկայացրել եմ այն աշխատանքը, որը կատարվել է Մոր և մանկան առողջության պահպանման գիտահետազոտական կենտրոնում: Մենք իրականացրել ենք հետդաշտանադադարային շրջանում գտնվող կանանց հետազոտություն, որի արդյունքում պարզել ենք ոսկրերի հանքային խտության ցուցանիշը, կմախքի ախտահարման հիմնական շրջանները և դաշտանադադարի տևողության հետ կապված ոսկրերի հանքային խտության նվազման հաճախականությունը: Այս տվյալները մեծ նշանակություն կունենան վերը նշված ռազմավարությունն իրականացնելիս:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ