Ինչո՞ւ չեն հայաստանյան կլինիկաները վերազինվում նոր տեխնիկայով

Հայաստանում ապրող առողջական խնդիրներ ունեցող բազմաթիվ մարդիկ բարձր մակարդակի հետազոտում եւ բուժում ստանալու համար ստիպված են լինում մեկնել Ռուսաստանի մայրաքաղաք, եվրոպական երկրներ կամ նույնիսկ հարեւան Վրաստան։ Պատճառներից մեկը այս երկրներում առկա ժամանակակից տեխնիկական միջոցներն են, որոնք ավելի ճշգրիտ են ախտորոշում կատարում։ Ո՞րն է պատճառը, որ Հայաստանում չի կատարվում բուժհաստատությունների տեխնիկական վերազինում, ինչո՞ւ չեն կլինիկաները ձեռքբերում հիվանդությունները ավելի ճիշտ ախտորոշող միջոցներ, ինչո՞ւ են Հայաստանից մեկնող հիվանդների մոտ հիվանդության բարդ փուլեր ախտորոշվում, այս եւ առողջության վերահսկման վերաբերյալ հարցերի շուրջ պատասխաններ ստանալու համար NEWS.am-ը զրուցել է «ԿՀՄԻ ԲԱԿ-Երեւան» տնօրեն Արսեն Թորոսյանի հետ։

1.5 Տեսլահզորությամբ մագնիսա-ռեզոնանսային տոմոգրաֆով հագեցած ՄՌՏ ախտորոշման կենտրոնը Հայաստանում գործում է արդեն մոտ մեկ տարի։ Որքա՞ն վերահետազոտվող պացիենտների մոտ է պաթոլոգիա հայտնաբերվել, որը նախկին հետազոտություններում ի հայտ չի եկել։

Հստակ թիվ նշելը դժվար է, բայց այդպիսի հետազոտվողներ շատ ենք ունեցել, երբ նրանց մոտ նախկինում կատարված հետազոտությունների արդյունքում կամ ոչ մի ախտաբանական փոփոխություն չի հայտնաբերվել կամ էլ հայտնաբերվել է, բայց ոչ ամբողջ ծավալով: Եղել են նաեւ հակառակ դեպքեր, երբ ցածր դաշտային (0.3 Տեսլա) ՄՌ տոմոգրաֆներով կատարված նախկին հետազոտությունների արդյունքում հայտնաբերվել են ախտաբանական փոփոխություններ, որոնք սակայն մեր կողմից հերքվել են: Այդպիսի տարբերությունների պատճառը այն է, որ ցածր դաշտային տոմոգրաֆներով ստացված ՄՌ պատկերներում միջհյուսվածքային կոնտրաստը (տարբերակումը) 3-5 անգամ ավելի ցածր է, քան բաձր դաշտային տոմոգրաֆներից ստացված պատկերներում եւ հետեւաբար այդպիսի պատկերները մեկնաբանելիս բժիշկ-ռադիոլոգը ավելի մեծ հավանականությամբ կարող է նորման պաթոլոգիայի տեղ ընկալել կամ հակառակը` պաթոլոգիան նորմայի:

Կարծիք կա, որ Հայաստանում բնակչության շրջանում կան տարածված հիվանդություններ, որոնք չեն բացահայտվում նախ, որովհետեւ մարդիկ դիմում են հետազոտության «վերջին պահին», եւ երկրորդ, քանի որ բժշկական սարքավորումները ժամանակակից չեն։ Արդյոք այս կարծիքի հետ կարելի՞ է համաձայնել։

Ինչ խոսք շատ պացիենտներ բժշկի են դիմում միայն այն դեպքում, երբ նրանց գանգատները արդեն անտանելի են դառնում եւ ոչ թե այն պահին, երբ գանգատները նոր են սկսում անհանգստացնել իրենց: Միանշանակ է, որ վաղ ախտորոշումը բարձրացնում է հիվանդությունների բուժման արդյունավետությունը եւ ավելի լավ կանխատեսումներ ապահովում մասնակի կամ լիակատար ապաքինման համար: Եվ հակառակը, հիվանդությունների ուշ ախտորոշումը շատ հաճախ անելանելի դրության մեջ է դնում թե՛ պացիենտին, թե՛ բուժող բժշկին: Ինչ վերաբերում է այն հարցին, որ հիվանդությունների ուշ բացահայտումը կապված է ոչ ժամանակակից սարքավորումների հետ, ապա դա այդքան էլ միանշանակ չէ, քանի որ գործիքային հետազոտությունները, ինչպիսին է նաեւ ՄՌՏ հետազոտությունը, հանդիսանում են ախտորոշման գործընթացի կարեւոր, բայց եւ ընդամենը մեկ օղակը:Հիվանդությունների ախտորոշումը իր մեջ ներառում է պացիենտի գանգատները, նրա ֆիզիկական քննությունը, լաբորատոր եւ գործիքային հետազոտությունները եւ վերջնականապես իրականացվում է բուժող բժշկի կողմից: Ինչ խոսք ժամանակակից բժշկական սարքավորումները մի քանի անգամ բարձրացնում են ճշգրիտ ախտորոշման հավանականությունը, բայց միեւնույնն է հիմնական խնդիրն այստեղ պացիենտների դիմելիությունն է բժիշկներին:

Հիվանդությունների հայտնաբերման դեպքում հաճախ են դեպքերը,  երբ Հայաստանի բժիշկները խորհուրդ են տալիս դիմել արտասահմանյան կլինիկաներին, քանի որ Հայաստանում չկան համապատասխան սարքավորումներ։ Ի՞նչն է պատճառը, որ տեղական բուժհաստատությունները խուսափում են վերազինվել նոր տեխնիկայով։

Այո նման դեպքեր լինում են: Առողջապահությունը եւ բժշկությունը ամբողջ աշխարհում համարվում են տնտեսության ամենածախսատար եւ ամենաթանկարժեք ոլորտներից մեկը եւ ոչ բոլոր երկրներն են կարողանում իրենց թույլ տալ ունենալ այդ պահին հնարավոր ամենաժամանակակից տեխնիկան եւ նաեւ ամենաորակյալ բժշկական կադրերը: Նույնիսկ Եվրոպայում կան երկրներ, որոնք իրենց պացիենտներին ուղարկում են այլ երկրներ բուժվելու, քանի որ իրենց երկրում չկա օրինակ ռադիովիրաբուժության կենտրոն: Դժվարությունը կայանում է ոչ միայն ախտորոշիչ եւ բուժական բժշկական տեխնիկայի ձեռք բերման մեջ, այլեւ այն արդյունավետ շահագործելու եւ տեխնիկապես սպասարկելու մեջ: Այսինքն միշտ չէ, որ շատ թանկարժեք սարքեր ձեռք բերելը ճիշտ որոշում է եւ յուրաքնչյուր բուժհաստատություն ինքն է նման որոշում կայացնում` հաշվի առնելով իր ֆինանսական, կադրային եւ այլ հնարավորությունները:

1,5  Տեսլա մագնիսական դաշտի հզորությամբ սարքերի գինը շուկայում տատանվում է 200 հազարից մինչեւ 1 մլն դոլար։ Փաստ է, որ երեւանյան ցանկացած միջին կարգի կլինիկայի բակում կայանած հիվանդանոցի ղեկավար կազմի անձնական մեքենաների գինն անցնում է 200 հազար դոլարից։ Ստացվում է, որ գումար կա, բայց այն չի ծախսվում տեխնիկայի ձեռքբերման ուղղությամբ։ Ո՞րն է պատճառը, որ նոր տեխնիկայով Հայաստանում առաջինը վերազինվում է ռուսական ընկերության մասնաճյուղը։

Նախ կցանկանայի նշել, որ անթերի աշխատանքային վիճակում գտնվող 1,5 Տեսլամագնիսականդաշտի հզորությամբ տոմոգրաֆները շատ ավելի թանկ արժեն, քան Ձեր կողմից ներկայացված գները, ինչպես նաեւ շեշտել, որ սարքի գինը ընդամենը գործոններից մեկն է, բայց ոչ ամենավճռականը, որը կարող է ազդել նման կենտրոն բացելու որոշման վրա: «ԿՀՄԻ ԲԱԿ-Երեւան» ՄՌՏ ախտորոշման կենտրոնի կողմից 1,5 Տեսլահզորությամբ ՄՌՏ սարքով վերազինվելու որոշումը կայացվել է ընկերության գլխամասային գրասենյակի կողմից (Սանկտ-Պետերբուրգ, ՌԴ)` հաշվի առնելով Հայաստանում բարձրորակ ՄՌՏ հետազոտությունների անցկացման մեծ պահանջարկը: Մինչ այդ պացիենտների մեծ մասը որակյալ հետազոտությունների համար մեկնում էին Թբիլիսի, մի մասն էլ Մոսկվա եւ եվրոպական այլ քաղաքներ: Նման որոշման կայացման մեջ մեծ դեր ունի նաեւ մեր ընկերության 10-ամյա փորձը, որը նման 70 կենտրոններ ունի ՌԴ-ում եւ ԱՊՀ-ում եւ կարողանում է ինքնուրույն վերապատրաստել որակյալ բժիշկ-ռադիոլոգների եւ հոգալ նման շատ բարդ սարքերի շահագործման եւ տեխնիկական սպասարկման հարցերը` առանց հենվելու այլ ընկերությունների ծառայությունների վրա:

Ի՞նչ կարծիքի եք Հայաստանում բնակչության շրջանում հիվանդությունների ախտորոշման մասին։ Ընդհանուր առմամբ՝ ինչպիսի՞ պարբերականությամբ է պետք հետազոտություն անցկացնել, որպեսզի հիվանդության հայտնաբերումը ժամանակին լինի, ու ընդհանուր առմամբ հասկանալի լինի բնակչության առողջական վիճակն ու հիվանդությունների միտումները:

Հայաստանում հիվանդությունները մեծամասամբ ախտորոշվում են ոչ վաղ փուլում, իսկ հաճախ էլ արդեն ուշացած փուլերում եւ դա միշտ չէ, որ կապված է ֆինանսական դժվարությունների հետ: Դրա պատճառը ավելի շատ մշակութային է: Հայաստանի ազգաբնակչության մի ստվար զանգվածի համար առողջությունը չի համարվում բարձրագույն արժեք եւ հետեւաբար պատշաճ ուշադրության չի արժանանում: Մարդիկ չեն վարանում ամեն ինչի վրա ժամանակ եւ գումար ծախսել, բացի առողջությունից: Մի պարզ օրինակ բերեմ. եթե ինչ որ մեկի տանը շարքից դուրս գա նրա հեռուստացույցը, նա անպայման ժամանակ եւ գումար կգտնի այն վերանորոգելու կամ նորը գնելու համար: Բայց եթե ասենք նրա մոտ ի հայտ գա գլխացավ, ապա նա ո՛չ ժամանակ, ո՛չ էլ գումար կգտնի այցելելու բուժհաստատություն, որպեսզի պարզի իր գլխացավի պատճառը եւ բուժի այն: Նա կայցելի բժշկի միայն, երբ նրա գլխացավերը անտանելի դառնան եւ հետեւաբար մեծ հավանականությամբ նա այդ ժամանակ արդեն կունենա ավելի լուրջ եւ բարդացած առողջական խնդիր, քան այդ գլխացավի առաջացման սկզբում եւ որի բուժելն էլ կլինի շատ ավելի դժվար կամ միգուցե արդեն անհնար:

Ընդհանրապես բոլորին խորհուրդ է տրվում տարեկան առնվազն մեկ անգամ այցելել բժշկի եւ անցնել ընդհանուր ախտորոշիչ սկրինինգային հետազոտություններ: Որոշակի տարիքից հետո ցուցված են նաեւ կոնկրետ հետազոտություններ. օր.` կանանց մոտ կրծքագեղձի եւ արգանդի վզիկի հետազոտությունը, տղամարդկանց մոտ շագանակագեղձի հետազոտությունը եւ այլն: Իսկ տարատեսակ առողջական ռիսկի խմբերում գտնվող անձանց նաեւ ցուցված է ավելի հաճախ հետազոտվել այս կամ այն ախտահարումը վաղ հայտնաբերելու համար:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ