Օստեոպորոզը` բուժել, չշրջանցե՛լ: «Օստեոպորոզի ժամանակակից հիմնախնդիրները» թեմայով դասընթացներ

Օստեոպորոզի կենրոնում հայկական ասոցիացիայի կողմից օրերս կազմակերպվել էր «Օստեոպորոզի ժամանակակից հիմնախնդիրները» թեմայով չորրորդ դասընթացը: Դասընթացների շրջանակում օստեոպորոզի բուժման ժամանակակից մեթոդներին և հեռանկարներին վերաբերող քննարկումներ ծավալվեցին:

Օստեոպորոզի կենտրոնի տնօրեն, հայկական ասոցիացիայի նախագահ Վարտա Բաբալյանի հետ զրուցեցինք Օստեոպորոզի հայկական ասոցիացիայի նպատակների, Օստեոպորոզի կենտրոնի ստեղծման, իրականացվող դասընթացների անհրաժեշտության և օստեոպորոզի բուժման արդի մոտեցումների մասին:

–   Օստեոպորոզի հայկական ասոցիացիայի նպատակն է բժիշկների եւ հասարակության շրջանում բարձրացնել օստեոպորոզ հիվանդությանը վերաբերող խնդիրների, հետազոտության, բուժման եւ այլ հարցերի իրազեկվածության մակարդակը: Այդ նպատակով Երեւանում բացվել է Օստեոպորոզի կենտրոն, ինչը հնարավորություն է տալիս ավելի նպատակային աշխատել բժիշկների եւ հասարակության հետ։

Կոլումբիայի համալսարանի պրոֆեսսոր Ջոն Բիլեզիկյանի համագործակցությամբ մշակվում են ուսուցողական բրոշյուրներ բժիշկների եւ հասարակության համար, որոնք տրամադրվում են դասընթացների մասնակիցներին։ Մենք համագործակցում ենք առողջապահության նախարարության հետ, արդյունքում մասնակիցները ստանում են կրեդիտավորված վկայականներ։

Քաղաքապետարանի հետ համագործակցության շրջանակում բոլոր պոլիկլինիկաների բժիշկները տեղեկացվում են դասընթացների մասին եւ մասնակցության համար ստանում թույլտվություն։ Այս չորրորդ դասընթացին հիմնականում մասնակցում են Հայ Օգնության Ֆոնդի ծրագրի շրջանակներում վերապատրաստվող բժիշկները։ Դասընթացները շարունակական են եւ կկազմակերպվեն 2018 թվականին, որպեսզի ընդգրկվեն Հայաստանի բոլոր օստեոպորոզը բուժող բժիշկները։

Նեկայում կազմակերպվում են դասընթացներ, որոնց շրջանակում մասնագետները հնարավորություն են ունենում ծանոթանալու օստեոպորոզի բուժման ժամանակակից մեթոդներին: Փոքր լսարանների համար կազմակերպվող դասընթացները կարեւոր էր նաև բժիշկների միջեւ ինտերակտիվ շփման ու քննարկման առումով:

Այսօր մեր հերթական (չորրորդ) դասընթացն էր, որի շրջանակում բժիշկները հնարավորություն ունեցան ծանոթանալու օստեոպորոզի բուժման ժամանակակից ռազմավարությանը` ըստ ամերիկյան ուղեցույցների: Նախքան դասընթացը եւ հետո բժիշկները լրացնում են թեստ՝ ստուգելու ստացած տեղեկատվության արդյունավետությունը: Ի դեպ՝ դասընթացներից հետո բժիշկների լրացրած թեստերի արդյունքները գոհացուցիչ են՝ համարյա բոլոր մասնագիտական հարցերը լրացվում են ճիշտ:

–   Որո՞նք են օստեոպորոզի բուժման ժամանակակից չափանիշները:

–   Բուժման նոր մոտեցումներից է պահանջվող հոգեբանական հիմքը. կարեւորվում է պացիենտի հետ զրույցը, նրան խնդրի մասին ներկայացնելը, որպեսզի ավելորդ տագնապային զգացողություն չառաջանա: Երբեմն բժիշկների կողմից օստեոպորոզը դիտվում է որպես տարիքի հետ զարգացող խնդիր եւ անհրաժեշտ խորությամբ չի կարեւորվում: Օրինակ՝ կիֆոզը, որը ողերի կոտրվածքների հետեւանք է, հիվանդի ցավերը մեղմելու համար բժիշկները երբեմն ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային, ցավազրկող բուժում են նշանակում, մինչդեռ հիվանդն առչնվել է կոտրվածքի հետ: Օստեպորոզն այն եզակի հիվանդություններից է, որը չի ուղեկցվում գանգատներով եւ շատ դեպքերում անտարբերության է մատնվում: Ըստ ամերիկյան բուժման ուղեցույցի՝ 65-ն անց կանայք պետք է տարին մեկ անգամ դենսիտոմետր սարքի միջոցով ստուգեն ոսկրային զանգվածի խտությունը` ժամանակին օստեոպորոզի զարգացումը հայտնաբերելու և կանխելու համար: Հաճախ մարդիկ ցավերի ի հայտ գալու դեպքում դիմում են մերսման ծառայությունների, մինչդեռ փխրուն ոսկրային համակարգի դեպքում մերսումը հակացուցված է եւ հնարավոր է մերսման ժամանակ կոտրվածք ստանալ: Առհասարակ, օստեպորոզով հիվանդները պետք է բժշկի հսկողության տակ լինեն եւ հրաժարվեն ինքնաբուժումից:

–   Հասարակության շրջանում հիվանդության կանխարգելման համար տեղեկատվության տարածման ի՞նչ ճանապարհ եք ընտրել:

–   Օստեպորոզն առողջական լուրջ խնդիր է եւ շատ կարևոր է նրա կանխարգելումը: Հակառակ դեպքում մեծանում է կոտրվածքների ռիսկը՝ առաջացնելով հաշմանդամություն, բարձրացնելով մահվան եւ այլ անցանկալի հետեւանքների ցուցանիշները: Նման հանգամանքները հաշվի առնելով, կարեւորում ենք հասարակության շրջանում իրազեկվածության մակարդակի բարձրացումը դեռ վաղ տարիքից: Ճիշտ ապրելակերպին հետեւելով մարդը երիտասարդ տարիքում կարող է հավաքել ոսկրային զանգվածի համար համապատասխան պաշար, քանի որ 30 տարեկանից հետո արդեն ֆիզիոլոգիապես ակտիվանում են ոսկրերը քայքայող բջիջները:

Օստեոպորոզի կենտրոնոմ յուրաքանչյուր հինգշաբթի ժամը 16:00-17:00 քաղաքացիների համար կազմակերպվում են դասընթացներ, որտեղ՝ անկախ մասնագիտությունից, ցանկացած մարդ կարող է ծանոթանալ օստեոպորոզին վերաբերող տեղեկատվությանը եւ լսել իրեն անհանգստացնող հարցերի պատասխանները, հասկանալ առողջ ապրելակերպի կանոններին հետեւելու գաղտնիքները: Դասընթացին մասնակցելու համար կարող են զանգահարել 011 999 887 հեռախոսահամարով և նախօրոք գրանցվել:

–   Ի՞նչ է FRAX գործիքը:

–   Այս գործիքով հնարավոր է հաշվարկել 10 տարվա կոտրվածքների ռիսկը: Մինչ օրս Հայաստանում օստեոպորոզով պայմանավորված կոտրվածքների պատմություն, որպես այդպիսին, չի գրանցվել: FRAX-ը աղյուսակային պատկեր է, որը թույլ է տալիս կոտրվածքների ռիսկը գնահատող թեստի միջոցով կոտրվածքների կանխորոշման մասին տեղեկություն ստանալ: Ներկայում Հայաստանը FRAX-ի միջազգային տվյալներ ունեցող ընտանիքի մի մասն է կազմում, քանի որ անցկացվել է հետազոտություն, որի արդյունքում Հայաստանն ունի ցածր էներգիայի կոտրվածքների տվյալներ:

FRAX-ի աղյուսակում լրացվում է անձի անունը, ազգանունը, տարիքը, հիվադության ռիսկի գործոնները, կրած հիվանդությունները եւ այլն, որոնց հիման վրա գնահատվում է անհատի կոտրվածքի ռիսկը հաջորդող10 տարվա ընթացքում: Օրինակ, եթե ոսկրային համակարգի զանգվածը ստուգող ոսկե չափանիշ համարվող դենսիտոմետրիայի միջոցով բացահայտվում է օստեոպենիա, իսկ FRAX-ի միջոցով` կոտրվածքների մեծ ռիսկ, մշակվում է բուժման սխեմա՝ անցանկալի հետեւանքից խուսափելու համար:

–   Որո՞նք են Հայաստանում օստեոպորոզի բուժման ժամանակակից մեթոդները:

–   Ինչպես ընդունված է աշխարհում, դեղորայքային բուժումից զատ շատ կարեւոր է կալցիմով հարուստ առողջ սննդի կիրառումը, օրգանիզմում վիտամին D-ի պաշարի ապահովումը եւ ֆիզիկական ակտվությունը: Տեղեկացնեմ, որ ներկայում օստեոպորոզի արդյունավետ բուժման համար կիրառվող բոլոր նորագույն դեղերն առկա են Հայաստանում:

–   Օստեոպորոզ հիվանդության դեպքում ո՞ր մասնագետին դիմել եւ բժիշկների ի՞նչ մասնագիտական խումբ է համագործակցում այդ ոլորտում:

–   Այս հիվանդությունը բազմապրոֆիլ է, կարող են բուժել թե՛ ռեւմատոլոգներն ու էնդոկրինոլոգները, թե՛ թերապեւտներն ու վնասվածքաբանները, թե՛ ընտանեկան բժիշկները եւ գինեկոլոգները:

–   Ի՞նչ խորհուրդ կտաք օստեոպորոզով հիվանդներին:

–   Շատ կարեւոր է չհուսահատվել եւ ֆիզիկական ակտիվություն դրսեւորել, խուսափել նստակյաց կյանքից: Անհրաժեշտ է ուշադրություն դարձնել սննդակարգին եւ առողջ ապրելակերպին: Իսկ եթե ախտորոշվել է օստեոպորոզ, պետք է հետեւել բժշկի խորհուրդներին:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ