Հայաստանում փոխնակ մոր ծառայություններից հիմնականում գաղտնի են օգտվում

Մինչ բազմաթիվ զարգացած պետություններում՝ Ֆրանսիայում, Գերմանիայում, Շվեդիայում, Ամերիկայի որոշ նահանգներում, այլուր, փոխնակ մոր ծառայություններ մատուցելն արգելված է օրենքով, Հայաստանում 2002թ. փոխնակ մայրությունը կանոնակարգվում է օրենքով։ Այս երևույթի հետ կապված խնդիրներ է ներկայացրել «Արմենիա» ՀԸ-ի «Կիրակնօրյա լուրեր» ծրագիրը։

Ըստ օրենքի՝ ցանկացած ՝ 18 տարին բոլորած և լիովին առողջ կին կարող է դառնալ փոխնակ մայր։ Հայաստանում փոխնակ մայրերն իրենց ծառայություններ համարում են գրեթե բացառապես գումար վաստակելու միջոց։ Կան կանայք, որ սա դիտարկում են՝ որպես հիմնական աշխատանք, որով թե վաստակում են, թե՝ «երջանկացնում այլ ընտանիքների»։

Այս ծառայությունը մատուցելու համար թեպետ կենսաբանական ծնողներից փոխնակ մորը տրվող գումարը հստակ չէ, սակայն ոչ պաշտոնական ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ Հայաստանում փոխնակ մոր ծառայություններն արժեն 15-18 հազար դոլար։ Միայն թե հարկ է նշել, որ քիչ չեն դեպքերը, երբ փոխնակ մոր դերը ստանձնում են հարազատները. այս պարագայում, վարձատրության կամ պարգևատրման մասին ուղղակի հնարավոր չէ խոսել։

Հստակ սահմանված չէ նաև բուժհաստատությանը տրվող վճարը։ Այն մոտավորապես 1մլն-ից մինչև 1.3 մլն դրամ է (Ռուսաստանում, օրինակ, այդ գումարը 30 հազար եվրո է)։ Մանկաբարձ-գինեկոլոգ, «Մոր և մանկան առողջության պահպանման» ԳՀԿ տնօրեն Գեորգի Օկոևը նշել է, որ գումարն առավել մեծ է առավել մեծ տարիքի ծնողների դեպքում, փոքր՝ երիտասարդների դեպքում։

Բժիշկը նշել է նաև, որ փոխնակ մորից ծնված երեխան նրանից ոչ մի գեն չի ժառանգում։ «Չէ՞ որ երեխան ստացվում է սաղմից, սաղմը ստացվում է ծնողներից։ Գենետիկական կոդը լրիվ պահպանվում է»,- ասել է նա։

Փոխնակ մայրերի օգնությանը Հայաստանում դիմում են հիմնականում գաղտնի։ Ուրիշներից դա գաղտնի պահելու որոշման պատճառը հայերը համարում են ծանոթների ավելորդ հետաքրքրասիրությունը։ Կան նաև այլ հոգեբանական գործոններ։ «Ես մոտ 6 ամիս ինձ տրամադրել եմ, որ հաշտվեմ փոխնակ մորը դիմելու մտքին,- թղթակցի հետ զրույցում նշել է մի կին,- ցանկացած կին երազում է ինքն ունենալ իր երեխան»։

Փոխնակ մոր ինստիտուտին դեմ են եկեղեցիները։ «Անշուշտ, եկեղեցին միշտ հակառակ է անբնական երևույթներին,- նշել է տեր Տաճատ քահանա Դավթյանը։- Եվս մեկ անգամ Աստծո տեղը կառնենք։ Հետևանքը այն է, որ մենք կսկսենք խաղալ բնության հետ»։ Քահանան նշել է, որ դա չի նշանակում մանկան նկատմամբ որևէ խտրություն՝ նրան եկեղեցին մկրտում է, համարում իր համայնքի լիարժեք անդամ։ Երևույթին դեմ են նաև ֆեմինիստուհիները, որ համարում են սա կնոջ շահագործում։

Նշենք, որ փոխնակ մայրությունն այն օժանդակ վերարտադրողական տեխնոլոգիան է, որի կիրառմամբ կինը համաձայնվում է հղիանալ և ծնել կենսաբանորեն իրեն օտար երեխայի և հանձնել նրա կենսաբանական, հետագայում՝ իրավաբանական ծնողներին։ Սուրոգատ է կոչվում մայրությունը, երբ օտար տղամարդու սերմնահեղուկով բեղմնավորվելով՝ կինը երեխային լույս աշխարհ բերում. այս դեպքում սուրոգատ մայրը համարվում է երեխայի գենետիկական մայրը։ Փոխնակ մայրության դեպքեր մարդկության պատմության հնագույն վկայագրերից։

Այսօր փոխնակ մայրերի ծառայությանն են դիմում ոչ միայն անպտղության պատճառով երեխա ունենալ չկարողացող ընտանիքները, այլև՝ միասեռականները։

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ