Med-Practic
Նվիրվում է վաստակաշատ ուսուցիչ Գրիգոր Շահյանին

Իրադարձություններ

Հայտարարություններ

Մեր հյուրն է

Հրատապ թեմա

 

Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի 1-4.2005 (21-24)

Սուր աղիքային անանցանելիությամբ ուղեկցվող կպումային հիվանդությունը պարբերական հիվանդությամբ տառապողների ընտանիքների անդամների մոտ

Բանալի բառեր: պարբերական հիվանդություն, սուր աղիքային անանցանելիություն, կպումային հիվանդություն, ընտանիք, Հայաստան, հիվանդության ընթացք­­­­
 

ՊՀ որովայնային նոպայի կլինիկական պատկերը, որը շատ նման է սուր որովայնի կլինիկային, հաճախ ստիպում է բժիշկներին դիմել անտեղի վիրահատական միջամտությունների: Որովայնամզի ասեպտիկ բորբոքման ֆոնի վրա կատարված նման վիրահատությոնները բարենպաստ պայմաններ են ստեղծում որովայնի խոռոչում կպումների առաջացման համար, որոնք հաճախ բերում են աղիքային կպումային անանցանելիությանը:

 

Վերջինս նկատվում է վիրաբուժական կլինիկաներ ընդունված ՊՀ տառապողների 20%-ի մոտ [6]: Միևնույն ժամանակ բազմաթիվ տվյալներ հաստատում են, որ ՊՀ-ան ժամանակ շճաթաղանթների ախտընթացները տեղի են ունենում ՊՀ-ան նոպաների հրովարտակումից շատ առաջ: Որովայնային ձևի դեպքում, երբ առկա են միայն որովայնային նոպաները, կպումներ կարող են լինել ոչ միայն որովայնամզում, այլ նաև թոքամզերում, և հակառակը` որովայնում, կրծքային ձևի ժամանակ, հանգեցնելով սուր աղիքային անանցանելիության դեպքերի նույնիսկ կրծքային ձևի պարագայում [2]:

­­­­ ­­ ­­­ ­­­­­­ ­ ­ ­

Նյութը և մեթոդները

 

Բազմաթիվ աղբյուրներից ստացված տվյալների հիման վրա կազմվել է ՊՀ և համանման հիվանդություններով տառապողներիգրանցամատյան: 1977-2000թթ. ընթացքում ստացված են 4488 հիվանդների լիարժեք հուշաքննային (անամնեստիկ) և հետհուշաքննայինկատամնեստիկ) տվյալներ: ՊՀ դասական (շճաթաղանթաբորբային) ձևերով տառապում էին 4167 հոգի, որանցից 59,8%-ը արական սեռիէին, 40,3%-ը՝ իգական: Խառը ձևով տառապում էին 56,6%-ը, որովայնային՝ 34,9%-ը, կրծքային՝ 8,5%-ը: Հիվանդների գերակշռող մեծամասնությունը (98,8%)` զտարյուն հայ էին: Հարցվածներից բոլորին հարց էր տրվում. կատարվե՞լ են ձեր հարազատների մոտ վիրահատական միջամտություններ, թե ոչ, եթե այո` ապա ինչպիսին և երբ: Բնականաբար, եթե նրանց մոտ լինեին սուր աղիքային անանցանելիությամբ ուղեկցվող կպումային հիվանդության դեպքեր, ապա մենք դրա մասին տեղեկություն կստանայինք:­­­­­­­­ ­­­­

 

­ ­­ ­Արդյունքները և դրանց քննարկումը

 

Աղյուսակ. Տոհմածառաբանական և կլինիկական որոշ համեմատական ցուցանիշները ՊՀ տառապողների այն քանակակազմի մոտ, որոնց ընտանիքների անդամների մոտ դիտվել են սուր աղիքային անանցանելիությամբ ուղեկցվող կպումային հիվանդության դեպքեր, առանց ՊՀ շճաթաղանթաբորբային նոպաների

 

Ցուցանիշ

Հետազոտվողքանակակազմ

ՊՀ տառապողներիընդհանուր քանակակազմ­­­­­ ­­­­­­­­

P

Իգական սեռի տեսակարար կշիռը (% ( mp)

25,0 ՞ 15,3

n=8

40,3 ՞ 0,76

NS

ՊՀ-ան հաճախականությունը (% ( mp) որպես պրոբանդ ընտրվածհիվանդների քույրերի և եղբայրների մոտ

8,70 ՞ 5,88

n=23

16,6 ՞ 0,34

NS

ՊՀ խառը ձևի տեսակարար կշիռը (%(mp)

87,5 ՞ 11,7

n=8

56,6 ՞ 0,77

<0.05

ՊՀ որովայնային ձևի տեսակարար կշիռը (%(mp)

12,5 ՞ 11,7

n=8

34,9 ՞ 0,74

NS

ՊՀ կրծքային ձևի տեսակարար կշիռը (%(mp)

0 ՞ 9,49

n=8

8,5 ՞ 0,43

NS

ՊՀ բնորոշ (շճաթաղանթաբորբային) նոպաների հրովարտակման միջինտարիքը (( m)

8,5 ՞ 3,45

n=8

14,3 ՞ 0,18

NS

Նոպաների բարձր հաճախականություն ունեցող հիվանդների տոկոսը

(( mp) կյանքի I տասնամյակի ընթացքում

62,5 ՞ 17,1

n=8

28,7 (0,71

NS

Նոպաների բարձր հաճախականություն ունեցող հիվանդների տոկոսը

(( mp) կյանքի II տասնամյակի ընթացքում

75,0 ՞ 15,3

n=8

40,0 ( 0,83

NS

Նոպաների բարձր հաճախականություն ունեցող հիվանդների տոկոսը

(( mp) կյանքի III տասնամյակի ընթացքում

85,7 ՞ 13,2

n=7

50,7 ( 1,01

<0.05

Նոպաների բարձր հաճախականություն ունեցող հիվանդների տոկոսը

(( mp) կյանքի IV տասնամյակի ընթացքում

66,7 ՞ 19,3

n=6

52,4 ( 1,32

NS

Արտահայտված հոդաբորբ ունեցող հիվանդների տոկոսը

(( mp) կյանքի I տասնամյակի ընթացքում

37,5 ՞ 17,1

n=8

33,9 ( 0,74

NS

Արտահայտված հոդաբորբ ունեցող հիվանդների տոկոսը

(( mp) կյանքի II տասնամյակի ընթացքում

37,5 ՞ 17,1

n=8

36,4 ( 0,81

NS

Արտահայտված հոդաբորբ ունեցող հիվանդների տոկոսը

(( mp) կյանքի III տասնամյակի ընթացքում

42,9 ՞ 18,7

n=7

35,5 ( 0,96

NS

Արտահայտված հոդաբորբ ունեցող հիվանդների տոկոսը

(( mp) կյանքի IV տասնամյակի ընթացքում

0 ՞ 11,7

n=6

33,3 ( 1,25

<0.05

Ամիլոիդոզի հրովարտակման հաճախությունը

(%(mp) կյանքի II տասնամյակի ընթացքում

0 ՞ 9,49

n=8

6,67 ( 0,42

NS

Ամիլոիդոզի հրովարտակման հաճախականությունը

(%(mp) կյանքի III տասնամյակի ընթացքում

14,3 ՞ 13,2

n=7

9,93 ( 0,59

NS

Ամիլոիդոզի հրովարտակման հաճախականությունը

(%(mp) կյանքի IV տասնամյակի ընթացքում

33,3 ՞ 19,3

n=6

10,8 ( 0,79

NS

 

Ինչպես երևում է աղյուսակում բերված տվյալներից ՊՀ տառապողների այն քանակակազմը, որոնց ընտանիքների անդամների մոտ դիտվել ենսուր աղիքային անանցանելիությամբ ուղեկցվող կպումային հիվանդության դեպքեր, առանց ՊՀ շճաթաղանթաբորբային նոպաների, լինելով փոքրաքանակ, հավաստելիորեն տարբերվում է ՊՀ տառապողների ընդհանուր քանակակազմից խառը ձևի տեսակարար կշռի բարձր տոկոսով, կյանքի երրորդ տասնամյակում հաճախակի նոպաներով հիվանդների ավելի բարձր հանդիպելիությամբ, իսկ չորրոդ տասնամյակում` արտահայտված հոդային համախտանիշ ունեցողների ցածր հանդիպելիությամբ:­ ­­­­ ­ ­­­­

 

Այսպիսով, չնայած նրան, որ ՊՀ տառապողների ընտանիքների առանց ՊՀ շճաթաղանթաբորբային նոպաների անդամների մոտ դիտվող սուր աղիքային անանցանելիությամբ ուղեկցվող կպումային հիվանդությամբ դեպքերի զգալի մասը դժվար թե լինի ՊՀ ոչ սերոզիտային ընթացքի արտահայտություն, սակայն սույն հետազոտությունը ցույց է տալիս, թե որքանով կարևոր է ՊՀ ընթացքի և կանխատեսման առումով, հաշվի առնել բազմաթիվ գործոններ, որոնք առաջին հայացքից կարող է թվալ, որ ոչ մի առնչություն չունենալ հիվանդության կանխատեսման տեսակետից: Ակնկալվում է, որ Հայաստանում հետագայում կստեղծվի և կֆինանսավորվի ՊՀ զբաղվող գիտնականների ավելի գործունակ միավորում, որը կզբաղվի ՊՀ ընթացքի վրա ազդող բազմաթիվ գործոնների ուսումնասիրությամբ շատ ավելի մեծ քանակակազմի վրա:­­ ­­ ­­­­­ ­­­ ­­­

 

Գրականություն

 

  1. Айвазян Ал. А. Ряд навлюдений стерильности женшин до манифестации приступов периодической болезни. В кн.: Научные труды и со­обще­ния Национального института Здраво­охра­нения Министерства Здравоохранения Республики Армения им. акад. С.Х. Авдалбек­яна, Ереван, 1997, ч. 2, 78-79.
  2. Айвазян Ал.А., Гемилян М.Б., Мартиросян Н.Г., и др. Редкость спаечной кишечной непроходимости среди больных торакальной формой периодической болезни. Вопросы теоретической и клини­ческой медицины 1998; 1(5), 33-35.
  3. Айвазян Ал.А., Нерсисян Н.Р., Кавеян С.С. и др. Ряд наблюдений развития спаечной кишечной непроходимости до манифестации типичных (серозитных) приступов периоди­ческой болезни. В кн.: Ежегодник Академии Хирургических Наук, том. 4, Ереван, 1998, с. 25-29.
  4. Айвазян Ал.А., Казарян Г.С., Нерсисян Н.Р. и др. Феномен сте­риль­­­ности женщин до мани­фестации серозит­ных приступов периоди­чес­кой болезни. Вопросы теоретической и клинической медицины 1999; 2(7): 6-9.
  5. Айвазян Ал.А., Хачатрян А.Э. Стерильность среди сестер больных периодической болезнью. Научные труды и сообщения Национального института Здравоохранения Министерства Здравоохранения Республики Армения им. акад. С.Х.Авдалбекяна, Ереван, 2002, 59-60.
  6. Ананикян П.П., Григорян С.Х. Синдром спаечной кишечной непроходимости при периодической болезни. В кн.: Вопросы диагностики и лечения периодической болезни, Ереван, 1987, 126- 130.
  7. Никогосян Л.Л. Новый ряд наблюдений развития спаечной кишечной непроходимости до манифестации типичных (серозитных) приступов периодической болезни. Материалы юбилейной конференции судентов-медиков, Ереван, 2000, 123-124.
  8. Schwabe A.D., Peters R.S. Familial Mediterra­-nean fever in Armenians: analysis of 100 cases, Medicine (Baltimore), 1974; 53: 453-462.
  9. Tauber T., Zimand S., Kotzer E. Recurrent pericarditis in familial Mediterranean fever [Hebrew], Harefuah, 1995; 128: 611-612, 672.
  10. Zimand S., Tauber T., Hegesch T., Aladjem M. Familial Mediterranean fever presenting with massive cardiac tamponade, Clin. Exp. Rheum., 1994; 12: 67-69.

Հեղինակ. Ալ.Ա. Այվազյան ԵրՊԲՀ Ներքին հիվանդությունների թ.1 ամբիոն, Էրեբունի Բժշկական Կենտրոն, սիրտ-անոթային ախտորոշման ծառայություն
Սկզբնաղբյուր. Գիտա-գործնական Բժշկական Հանդես «Մեդիցինսկիյ Վեստնիկ Էրեբունի», 1.2005 (23) 13-16
Աղբյուր. med-practic.com
Հոդվածի հեղինակային (այլ սկզբնաղբյուրի առկայության դեպքում՝ էլեկտրոնային տարբերակի) իրավունքը պատկանում է med-practic.com կայքին
Share |

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ

Կարդացեք նաև

Ցանցենու հետազոտման գունակոնտրաստային ախտորոշիչ եղանակ

Բանալի բառեր.ախտորոշիչ թեստ, ներակնային ճնշում (ՆԱՃ), տեսաներվի սկավառակի էքսկավացիա (ՏՍԷ)­

Նկարագրվող ակնաբուժական ախտորոշիչ թեստը իրենից ներկայացնում է թղթի վրա համապատասխան կոնտրաստ և գունային տառեր, թվեր, նշաններ, որոնցով էլ հենց հետազոտվում է հիվանդի աչքը: Թեստը բաղկացած է 2 բաղադրիչներից` կոնտրաստի զգացողությունից և գունային կոմպոնենտից: Այն այնպես է կազմված, որ կապույտ գույնը ըստ իր պայծառության հավասար է ֆոնի պայծառությանը...

Ակնաբանություն
Ցերվիցիտի (էնդոցերվիցիտի) կլնիկաձևաբանական բնութագիրը (գրական ակնարկ)

Բանալի բառեր. ցերվիցիտ, էնդոցերվիցիտ, բորբոքային հիվանդություն

Մանկաբարձ-գինեկոլոգների պրակտիկայում ինֆեկցիոն պաթոլոգիան շարունակում է արդիական խնդիր մնալ: Հեղինակների տվյալներով, կանացի սեռական օրգանների բորբոքային հիվանդությունները վերջին տարիներին առանձնահատուկ հրատապ նշանակություն ունեն` կապված դրանց բարձր հաճախականության (գինեկոլոգիական հիվանդների 60-65%), պտղին ինֆեկցիայի փոխանցման հնարավորության և երիտասարդացման հետ...

Պերինատոլոգիա, մանկաբարձություն և գինեկոլոգիա
Սրտամկանի սուր ինֆարկտով հիվանդների ֆիզիկական ռեաբիլիտացիան

Բանալի բառեր. սրտամկանի սուր ինֆարկտ, ֆիզիկական ռեաբիլիտացիա, վարժություններ

Երկար ժամանակ սրտամկանի ինֆարկտի բուժման պարտադիր պայման էր համարվում տևական անկողնային ռեժիմը: Այդպիսի ռեժիմիև հատկապես առաջին մոտ 3-շաբաթյա լիակատար հանգստի բացասական կողմերը ակնհայտ էին. նվազում էր կմախքային մկաններիզանգվածը (հիվանդների մի մասը առանց հատուկ վերականգնողական վարժությունների բառացիորեն չէր կարողանում կանգնել ոտքիվրա)...

Սրտանոթաբանություն
Պատերազմական գործողությունների ժամանակ ռազմաբժշկական ստորաբաժանումների կազմակերպչական կառուցվածքի կատարելագործման մասին

Բանալի բառեր. բժշկական ապահովում, բժշկական հատուկ ուժեղացված ջոկատ

Աղետների և պատերազմական գործողությունների ժամանակ առաջացած մասսայական վնասվածքների դեպքում հատկապես կարևոր է ճիշտ կազմակերպել բնակչությանը ցուցաբերվող առաջին բուժօգնությունը, վերականգնել նրանց աշխատունակությունը, նվազեցնել սանիտարական կորուստների թիվը: Այս խնդիրը այսօր էլ բոլոր երկրների համար չի կորցրել իր արդիականությունը, նշանակությունը և գտնվում է պետության ուշադրության կենտրոնում...

Այլ հոդվածներ
Երևանի շտապ օգնության կայանի աշխատանքի կազմակերպման որոշ հիմնահարցեր ըստ ամիսների և սեզոնների 2001-2004թթ. ժամանակահատվածում

Բանալի բառեր. շտապ օգնության կայան, հիմնահարցեր, հիվանդացություն

Ժամանակակից բժշկագիտության և գործ­նա­­կան առողջապահության արդիական պրոբ­­լեմների շարքում խիստ կարևորվում են բնակ­չությանը ժամանակին և որակյալ շտապ բժշկական օգնության ցուցաբերման հար­ցերը: Նախկին ԽՍՀՄ-ում ստեղծված նախա­հոս­պիտալային շտապ բժշկական օգնության համակարգը համարվում է խորհրդային ա­ռող­­ջապահության կարևոր նվաճումներից մեկը [1-5]...

Զինված ուժերում ինֆեկցիոն հիվանդացության կառուցվածքի մասին

Բանալի բառեր. զինված ուժեր, ինֆեկցիոն հիվանդություն

Ինֆեկցիոն հիվանդացության կառուցվածքը տարբեր երկրների բանակներում եղել է տարբեր: Ընդ որում հրատարակված գիտական աշխատանքներում ինֆեկցիոն հիվանդությունների պրոբլեմը հիմնականում արծարծվում...

Վարակաբանություն
Կոնքազդրային հոդի հրազենային կոտրվածքի կապակցությամբ կատարված էնդոպրոթեզի կրկնակի ռևիզիա (կլինիկական դեպք)

 

Բանալի բառեր. կոնքազդրային հոդ, տոտալ էնդոպրոթեզավորում, ռևիզիոն արթրոպլաստիկա

Հիվանդ` Շանդիձե Ալեկսանդր, 1974թ. ծնված, 23.03.05-ին ընդունվել է Էրեբունի Բժշկական Կենտրոն հետևյալ ախտորոշմամբ. վիճակաջ կոնքազդրային հոդի տոտալ էնդոպրոթեզավորումից հետո, քացախափոսային կոմպոնենտի տեղաշարժումով, փափուկ հյուսվածքներումբազմաթիվ մետաղական օտար մարմինների առկայությամբ...

Վնասվածքաբանություն և օրթոպեդիա Կլինիկական դեպքեր
Խրոնիկական դիսցիրկուլյատոր էնցեֆալոպաթիաների կոգնիտիվ խանգարումների կլինիկանեյրոֆիզիոլոգիական վերլուծությունը

Բանալի բառեր. էնցեֆալոպաթիա, կոգնիտիվ խանգարումներ, բուժում, կոգնիտիվ դրդված պոտենցիալներ` P–300, Վեքսլերի թեստ, ռիվաստիգմին (պրոմետաքս)

Ցերեբրովասկուլյար հիվանդությունների մեծ տարածվածությունը, հիվանդների հաշմանդամության բարձր տոկոսը, սոցիալ-տնտեսականպրոբլեմները, որոնք ծագում են գլխուղեղի անոթային հիվանդությունների դեկոմպենսացիայի ժամանակ, բացատրում են այդնոզոլոգիաների բուժման բժշկա-սոցիալական մեծ նշանակությունը...

Նյարդաբանություն
Ձախ նախասրտի միքսոմայի հեռացման դեպք

Բանալի բառեր. սրտի ուռուցքներ, միքսոմա, ձախ նախասրտային միքսոմա

2005 օգոստոսի 24-ին Էրեբունի Բժշկական Կենտրոն դիմեց 44 տարեկան տղամարդ, որը գանգատվում էր հևոցից, սրտխփոցից, թուլությունից:

Կատարվեցին հետևյալ հետազոտությունները.­­­­­­

ԷՍԳ` նախասրտերի շողացում, 94 զ/ր միջին փորոքային ռիթմով, ԷխոՍԳ` ձախնախասրտում 7,2x3,9սմ չափի գնդաձև նորագոյացություն, որը ոտիկի միջոցովամրանում էր միջնախասրտային միջնապատին...

Սրտանոթաբանություն Կլինիկական դեպքեր
Պետական պատվերի շրջանակներում բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնողների ցուցանիշային ֆինանսավորում

Բանալի բառեր: ցուցանիշային (ռեյտինգային) ֆինանսավորում, ռեյտինգի մակարդակ, պետական պատվեր

Սպասարկման ոլորտում, ինչպիսին է նաև առողջապահությունը, ցանկացած գնում կատարելիս ենթադրվում է, որ գնորդը կբավարարվի իր պահանջմունքներին համապատասխան որոշակի մակարդակով: Այդ մակարդակի չափին, ցուցանիշային (ռեյտինգային) ֆինանսավորման մեջ, համապատասխանում է այսպես կոչված միջին (նոմինալ) ռեյտինգի մակարդակը...

Ինֆեկցիոն հսկողության ծրագրի ֆինանսական արդյունավետության հետազոտություն

Բանալի բառեր. ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաների ֆինանսական ծախսեր, ինֆեկցիոն հսկողության ծրագիր, նպատակային և պլանային սանիտարամանրէաբանական հետազոտություն, կանխարգելիչ միջոցառումներ ­­­

Ժամանակակից առողջապահության մեջ ֆինանսների խնայողության արդյունավետ միջոցներից մեկը հանդիսանում է ներհիվանդանոցայինին ֆեկցիաների (ՆՀԻ) կանխարգելումը: Վերջիններս առաջացնում են լրացուցիչ ծախսեր ի հաշիվ լաբորատոր, գործիքային (կրկնակի ևնույնիսկ բազմակի) հետազոտությունների, դեղորայքի և բուժման տևողության երկարացման...

Վարակաբանություն
Զորքերում համաճարակային իրավիճակի օրինաչափություններն ու առանձնահատկությունները

Բանալի բառեր. համաճարակային իրավիճակ, զորքեր, ինֆեկցիոն հիվանդություններ, վիրուսային հեպատիտ

Ըստ գրականության տվյալների [1,2], համաճարակային իրավիճակը զորքերի անձնակազմում բնութագրվում է հարաբերական ինքնավարությամբ: Ինքնավարություն տերմինով ընգծվում է, որ անձնակազմի ինֆեկցիոն հիվանդացությունը պայմանավորված է զինվորական կոլեկտիվներին բնորոշ ներքին գործոններով...

Վարակաբանություն
Երևանի շտապ օգնության կայանի գործունեության հետագա կատարելագործման մարտավարության որոշ հարցեր

Բանալի բառեր. շտապ օգնություն, մարտավարություն, կատարելագործում

Շտապ բժշկական օգնության ցուցաբերման խնդիրն աշխարհի գրեթե բոլոր պետություններում գոյություն ունի [1,2]: Այն պայմանավորված է ինչպես տվյալ երկրի սոցիալ-տնտեսական իրավիճակով, այնպես էլ ազգաբնակչության հիվանդացությամբ և առողջապահության հնարավորություններով [3-5]...

Հրատապ թեմա Հայաստանում
Կրծքագեղձի ֆիլոիդ ուռուցքների և ֆիբրոադենոմաների տարբերակիչ ախտորոշման չափորոշիչները

Բանալի բառեր. կրծքագեղձի ֆիլոիդ ուռուցք, ֆիբրոադենոմա

Կրծքագեղձի ախտահարումների շարքում ֆիբրոադենոմաները գրավում են երրորդ տեղը՝ մաստոպաթիայից և քաղցկեղից հետո: Տերևանման ֆիբրոադենոմաները, այլ կերպ ֆիլոիդ ուռուցքները (ՖՈՒ), ֆիբրոադենոմաների շարքում կազմում են 11.9% [1–3]: Եվ՛ ֆիբրոադենոմաները, և՛ ֆիլոիդ ուռուցքները դասվում են ֆիբրոէպիթելային ախտահարումների շարքին, սակայն ՖՈՒ-ը ունի չարորականացման միտում և կարող է վերափոխվել սարկոմայի, կարցինոսարկոմայի և քաղցկեղի [4–6]...

Ուռուցքաբանություն
Դիսլիպոպրոտեիդեմիայի նշանակությունը էնդոթելի վնասման մեջ թոքային հիպերթենզիայի ժամանակ

Բանալի բառեր. թոքային հիպերթենզիա, էնդոթելային դիսֆունկցիա, դիսլիպոպրոտեիդեմիա

Թոքային հիպերթենզիան վիճակ է, որը կարող է հանդիսանալ մի շարք հիվան­դու­թյուն­ների բարդություն, կամ ունենալ իդեո­պա­թիկ ծագում: Այն բնութագրվում է թո­քա­յին անոթների դիմադրողականության և թո­քա­յին զարկերակում ճնշման աստիճա­նա­կան բարձրացմամբ, որը բերում է աջ փորո­քային անբավարարության զարգացման: Թո­քային հիպերթենզիա ախտորոշվում է, երբ թո­քային զարկերակում միջին ճնշումը գերա­զանցում է 25 մմ.սնդ.ս. հանգստի ժամանակ և 30 մմ.սնդ.ս. ֆիզիկական ծանրաբեռնվա­ծու­թյան ժամանակ [2,9,10]...

ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ